Akut Stres Bozukluğu
Günlük yaşantımızda, hayatımızın ve güvenliğimizin tehdit altında olduğu durumlar yaşayabiliriz. Bu hayatın bir parçası olan durumları travma olarak adlandırırız. Her insanın başına gelmesi olağan olan deprem ve savaşları travma örneği olarak verebiliriz
Travmalarda iki tepkimiz vardır. Ya kendimizi savunuruz ya da savaşırız çünkü kendimizi tehlikede hissederiz. Örneğin parkta yürüyüş yaparken bize doğru koşan bir köpekle karşılaşırsak, vereceğimiz tepki herhangi bir saldırı durumuna karşı savaşmak ya da kaçmaktır. Bu tepkimiz normaldir ve bizi zarar görmekten korur. Stres bozukluğu ise bu tepkimizin bozulmasıdır. Stres bozukluğu olan kişiler herhangi bir tehlikenin olmadığı durumlarda bile stres altında hissederler. Travma yaşamış çoğu kişi bu durumdan etkilenir ve normal hayata dönmek herkes için oldukça zordur. Fakat travma yaşamış kişi zamanla ve aldıkları psikolojik destekle bu durumu düzeltebilir.
Akut Stres Bozukluğu Nedir?
Travmatik bir olaya maruz kalındığında ya da tanık olunduğunda, olaydan hemen sonra ortaya çıkar ve sonrasında 3 ile 30 gün arasında devam eden travmatik stres tepkimeleridir. Yaşanılan bu üzücü olay sonrasında gösterilen ilk psikolojik tepkiler, akut stres bozukluğunun belirtileridir. Bu durumun 30 günden fazla sürmesi veya otuzuncu günden sonra ortaya çıkması durumunda travma sonrası stres bozukluğundan söz etmek mümkündür. Akut stres bozukluğunu ve travma sonrası stres bozukluğunu birbirine karıştırmamak gereklidir. İkisi birbirine benzese de farklı rahatsızlıklardır.
Belirtileri ve Etkileri Nedir?
Akut stres bozukluğunun belirtileri kişiden kişiye değişebilmektedir. Bunlar; istemsiz tekrarlar, olumsuz ruh hali, disosiyatif semptomlar, kaçınma belirtileri ve uyarılma belirtileridir. İstemsiz tekrarlar, kişinin anılar veya rüyalar aracılığıyla, travmatik olayı sürekli yaşamaya devam edip durduramamasıdır. Olumsuz ruh hali, kişinin üzgün, olumsuz düşüncelere ve negatif ruh haline sahip olmasıdır. Disosiyatif semptomlar, kişinin değişen gerçeklik algısı, çevresinde olan bitenleri fark edememe ve travmatik olayın bazı bölümlerini hatırlayamamasıdır. Kaçınma belirtileri, kişinin travmatik olayla ilişkilendirdiği düşüncelerden, duygulardan, insanlardan ve yerlerden bilinçli olarak kaçınmasıdır. Uyarılma belirtileri, uyku bozuklukları, konsantre olmakta zorlanma, sözel veya fiziksel saldırgan olmasıdır.
Nasıl Tanı Koyarız?
Akut stres bozukluğu tanısı psikolog yardımıyla konulabilen bir bozukluktur. Bu sebeple sadece belirtilere bakarak kendimize akut stres bozukluğu olduğunu düşünüp endişelenmemeliyiz. Herhangi bir şüpheniz bulunuyorsa, bir psikoloğa başvurarak akut stres bozukluğu tanı kriterlerini taşıyıp taşımadığınızı daha sağlıklı bir şekilde öğrenebilirsiniz.
Nasıl Başa Çıkabiliriz?
Profesyonel yardım almak, akut stres bozukluğuyla başa çıkmak için önemli bir ilk adımdır. Psikoterapi kişinin stresini ve kaygısını yönetmesi için destek sağlar. Bireye olayla başa çıkma ve duygusal iyileşme konusunda destek verir.
Sosyal destek almak, ailemiz ve arkadaşlarımızla duygularımızı paylaşıp duygusal yükümüzü hafifletebiliriz.
Olayla yüzleşmek, psikolog kontrolünde travmamızı duygusal olarak işlemek uzun vadede iyileşme sürecimizi destekleyebiliriz.
Her birey özeldir ve bu nedenle başa çıkma stratejileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu önerilerden birkaçını deneyerek kendin ihtiyacınıza en uygun olan tedaviyi bulabilirsiniz.
Psikoterapide Bizi Neler Bekliyor?
Bilişsel davranış terapisi çeşitlerinden maruz bırakma ve bilişsel yeniden yapılandırma terapileri travmayla başa çıkmada oldukça etkilidir. Maruz bırakma kişilerin korkuyla yüzleşmeleri onları kontrol altına almaları ya da travmalarını daha kontrollü ve güvenli bir şekilde yeniden yaşamaları için yapılır. Bu görsel ve yazılı şekillerde ya da olayın yaşandığı yere yapılan ziyaretlerle sağlanır. Bilişsel yeniden yapılandırmadaysa hastaların kötü hatıralarından anlam çıkarmalarına yardım edilir bazen hastaların hatıralarının ya da hatıralarıyla ilgili algılarının doğru olmadığı ve bu yüzden utanç ya da suçluluk hissettikleri ortaya çıkar bu durumda hastalara bu hatıralarla ilgili daha pozitif ve gerçekçi bir algı oluşturmaları için yardım edilir.