OKB Takıntı Hastalığı
Obsesyonlar, istenmeden akla gelen, kişiyi rahatsız eden, bireyin iradesi ile uzaklaştıramadığı, inatçı biçimde tekrarlayan, dürtü-düşünce ya da hayaller vardır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) nedir?
Obsesif kompulsif bozukluğu tanımlamadan önce obsesyon ve kompulsiyon kavramlarına değinelim.
Obsesyonlar, istenmeden akla gelen, kişiyi rahatsız eden, bireyin iradesi ile uzaklaştıramadığı, inatçı biçimde tekrarlayan, dürtü-düşünce ya da hayaller vardır.
Obsesyonun birçok çeşidi vardır, bunlardan birkaçı;
Bulaşma, kirlenme, kendine ya da başkasına zarar verme düşünceleri, cinsel-dini içerikli obsesyonlar, simetri-sayma-sıralama obsesyonları, biriktirme-istifleme obsesyonları
Kompulsiyonlar, haz amacı olmayan, çoğu zaman obsesyonların yarattığı kaygıyı azaltmayı amaçlayan ya da korkulan sonuçları engellemek için yapılan davranışlar ,ritüeller olarak bilinir ve tekrar tekrar yapılan görünür davranışları ya da dışardan fark edilmeyen zihinsel eylemleri kapsar.
Obsesif Kompulsif Bozukluk, yukarıda bahsettiğim obsesyon takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ilek kompulsiyon adı verilen yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır.
Kompulsiyonlardan sıklıkla rastlananlar
Temizlik ve düzen kompulsiyonları, sayı sayma, bedenin bir kısmına dokunma, tekrarlayıcı kontroller.
Obsesif Kompulsif Bozukluk genellikle ergenlik döneminde ve 20-30’lu yaşlarda başlamasına karşın, okul öncesi çağdaki çocuklar dahil herhangi bir yaşta görülebilir.
Yetişkinler arasında görülme sıklığı bir yılda %0.5-2; yaşam boyu görülme sıklığı %2.5’tir.
Erkeklerde daha erken yaşlarda başlamasına karşın genel olarak kadınlarda daha sık gözlemlenmektedir, (yaklaşık 1.5 kat daha fazla)
Çoğu zaman yavaş yavaş gelişir.
Çoğu kişide, alevlenip yatışan süreğen bir gidiş gösterir.
Yaklaşık %5’inin dönemler arasında hiç belirtisinin olmadığı ya da çok az belirtisinin olduğu, yineleyici dönemlerle gider.
Obsesif Kompulsif Bozuklukta kişinin içgörüsü büyük önem taşımaktadır.
İçgörüsü iyi: Kişi, takıntı-zorlantı bozukluğu inanışlarının kesinlikle ya da olasılıkla gerçek olmadığının ya da gerçek olabileceğinin ya da olmayabileceğinin ayrımındadır.
İçgörüsü kötü: Kişi, takıntı-zorlantı bozukluğu inanışlarının olasılıkla gerçek olduğunu düşünür.
İçgörüsü yok/sanrısal inanışlar: Kişi, takıntı-zorlantı bozukluğu inanışlarının gerçek olduğuna kesin olarak inanmaktadır.
En Sık Görülen Obsesyon ve Kompulsiyon Türleri Nelerdir?
Temizlik ve Bulaşma Obsesyonu
Kişinin bedeninin ve giysilerinin kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yapılan davranışlardır.
Kuşku ve Kontrol Obsesyonu
Kişi gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden, ütü gibi ev aletlerinin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku ve endişe taşır. Kişi emin olmak ve rahatlamak adına bu durumlarda tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar.
Başkalarına zarar vereceği veya elinde olmadan saldırgan davranışta bulunabilen obsesyonlar da vardır.
Bu tür obsesyonlarda kişiler elinde olmadan başkalarına zarar yada rahatsızlık vereceği, ağzından hoş olmayan sözcükler çıkaracağı, yanındaki insanlara farkında olmadan zarar verebileceği durumlar yaşayabilir.
Cinsel İçerikli Obsesyonlar
Zaman zaman bu kişilerde kendine, yaşına ve toplumdaki yaşantı şekillerine hiç yakıştıramadığı bir biçimde cinsel içerikli senaryolar kurarlar.
Dini İçerikli Obsesyonlar
Dini inanışları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde seyri çok daha sık gözlemlenmektedir. Kişi kendini inançlarına ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde kendisine yoğun sıkıntı verecek şekilde dini içerikli düşünceler üretmeye karşı engel olamaz.
Simetri - Düzen Obsesyonu
Kişilerin tüm yaşamlarında düzenlilik ve simetri hakimdir. Günlük yaşantılarını etkileyecek boyutta aşırı bir sistem mevcuttur.
Dokunma ve Sayma Obsesyonları
Dokunma Obsesyonu yaşayan kişiler zaman zaman bu kişilerde bazı davranışları yapmak için harekete geçmeden önce kendilerince belirledikleri ve önemsedikleri bir eşyaya dokunma gereksinimi duyarlar.
Sayma Obsesyonunda ise durum kişinin o anda yapmakta olduğu bir davranışı gerçekleştirdiği süre zarfında belirli bir sayıya kadar sayma gereksinimi olur. Bu işi saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğine yönelik düşünceler oluştururlar.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Tedavi Süreci Nasıl Olmalıdır?
Obsesif Kompulsif Bozuklukta kişinin durum değerlendirmesine göre psikolojik danışma süreci, ilaç kullanarak ya da TMS tedavisi sürdürülebillir.
İlaçla tedavi
· Antidepresanlar, SSRI grupları
· Tms Tedavisi
· Transkraniyal Manyetik Uyarım
Psikolojik tedaviler
· Bilişsel Davranışçı Terapi
· Tepki engellemeli maruz bırakma…
· Bilişsel öğe; düşünsel çarpıtmaları değiştirme…
